ช่วงที่ผ่านมา ผมเห็นโพสต์ทำนองว่า.. “ไม่รู้เป้าหมายชีวิตตัวเองคืออะไร” “รู้สึกเหมือนหาตัวเองไม่เจอ” หรือ “อายุจะ 30 แล้ว ยังไม่รู้จะเอายังไงกับชีวิตเลย” ข้อความเหล่านี้อาจดูเหมือนบ่นธรรมดาๆ ใช่ไหมครับ แต่ผมว่าในความจริง มันคือ “เสียงในใจ” ของคนจำนวนมากในยุคนี้

ที่นอกจากไม่มีเป้าหมายแล้ว ก็ยังไม่รู้ว่าจะเริ่มหาอย่างไรดี…

---

ทำไมเราจึง “ไม่รู้” เป้าหมายของตนเอง?

คำตอบสั้นๆ คือ เพราะเราไม่ได้หยุดฟังตัวเอง.. ไม่ได้นั่งคุยกับตัวเองอย่างจริงจัง.. หรือไม่เคยสำรวจตัวเอง.. เพื่อค้นหาสิ่งที่สร้างความหมาย สร้างแรงผลักดัน และสร้างความสุขให้กับชีวิตของเราอย่างแท้จริงครับ

และอีกหนึ่งความเชื่อผิดๆ คือ เมื่อพูดถึงคำว่าเป้าหมาย คนทั่วไปมักเข้าใจไปว่ามันคือสิ่งที่ยิ่งใหญ่ (เช่น “เป็นหมอ → ร่ำรวย → มีชื่อเสียง — แต่เป้าหมายในบริบทนี้ ไม่ใช่ “เป้าหมายระยะยาวที่ใหญ่โต” แต่คือการมี “ทิศทางหรือมีความหมาย” เป็นเป้าหมายที่ให้ความรู้สึก “มีชีวิตอยู่เพื่อสิ่งใดสิ่งหนึ่ง”

งานวิจัยทางจิตวิทยาชี้ว่า “การมีเป้าหมายที่นำทาง” (goal-directed behavior) ไม่ได้เป็นเพียงการวางแผนชีวิตเท่านั้น แต่เป็นองค์ประกอบสำคัญของ ความเป็นอยู่ที่ดีทางจิตใจ (psychological well-being) อีกด้วย

หลักฐานจากงานวิจัย:

• Hill et al. (2016) ระบุว่า ผู้ที่มีความชัดเจนใน “เป้าหมายชีวิต” มักมีความสุขมากขึ้น มีความพึงพอใจในชีวิต และมีสุขภาพจิตที่ดีขึ้น (Hill & Turiano, 2014)
• การไม่มีเป้าหมาย อาจทำให้คนรู้สึก ว่างเปล่า ไร้ทิศทาง หรือ ขาดแรงจูงใจ ซึ่งสัมพันธ์กับระดับของภาวะซึมเศร้าและความเครียดที่สูงขึ้น (Bronk, 2014)

---

SEL กับการค้นหาเป้าหมาย

หลักการของ Social and Emotional Learning (SEL) โดย CASEL ช่วยให้เราเข้าใจและสร้างเป้าหมายได้ลึกขึ้น ผ่าน 3 ทักษะสำคัญ:

1. Self-Awareness

การรู้จักตนเอง เป็นพื้นฐานของการตั้งเป้าหมายหากเราไม่รู้ว่าตัวเอง “รู้สึกอะไร..?” “ให้คุณค่ากับอะไร..?” หรือ “ต้องการอะไรจริงๆ ในชีวิต..?” เราก็ยากที่จะมีเป้าหมายที่แท้จริง

งานวิจัยโดย Schwartz (1992) พบว่า ค่านิยมส่วนบุคคล (personal values) เป็นตัวกำหนดทิศทางของเป้าหมายที่มีความหมาย

2. Self-Management

เมื่อรู้เป้าหมายแล้ว ต้องบริหารอารมณ์ เวลา และพลังงานให้สอดคล้องกับมันด้วย ดังนั้น การมีเป้าหมายที่ชัดเจนช่วยให้คนมีแรงจูงใจภายใน (intrinsic motivation) ซึ่งมีพลังมากกว่าการถูกบังคับจากภายนอก

งานวิจัยโดย Ryan & Deci’s Self-Determination Theory (2000) ชี้ว่า เป้าหมายที่เชื่อมโยงกับ “แรงจูงใจภายใน” จะยั่งยืนกว่ามาก

3. Responsible Decision-Making

เป้าหมายเป็นเหมือน “เข็มทิศ” ที่ช่วยให้ตัดสินใจได้ดีขึ้นในทุกจุดของชีวิต ดังนั้น การไม่มีเป้าหมาย อาจทำให้ตัดสินใจแบบไร้ทิศทาง หรือไหลตามแรงกดดันภายนอกได้ง่าย

---

เปลี่ยนคำถาม.. เปลี่ยนทิศทางชีวิต..

ผมเจอบทความชิ้นหนึ่งจาก Everyday Power เขาเขียนไว้อย่างน่าสนใจมากว่า “ถ้าคุณรู้สึกไม่มีเป้าหมาย…นั่นอาจเพียงเพราะคุณยังไม่ได้ตั้งคำถามที่ใช่” ในขณะเดียวกัน “ถ้ายังไม่รู้ว่าอยากมีชีวิตแบบไหน…ลองเริ่มจากคำถามว่า ‘ไม่อยากมีชีวิตแบบไหน?’”

ซึ่งแนวคิดนี้อิงหลักจิตวิทยาอย่าง “Framing Effect” ซึ่งชี้ว่า “วิธีตั้งคำถาม” มีผลโดยตรงต่อการตัดสินใจ

• ❌ “ไม่อยากมีแฟนเจ้าชู้” → ✅ “อยากมีความสัมพันธ์ที่มั่นคง”
• ❌ “ไม่อยากเป็นหนี้” → ✅ “อยากมีอิสรภาพทางการเงิน”

การ Reframe จากสิ่งที่ไม่ต้องการ → สิ่งที่ต้องการ → นำพาไปสู่เป้าหมายใหม่ที่ใช่ ตัวอย่างเช่น:

• ไม่อยากมีแฟนเจ้าชู้ → เป้าหมาย = อยากมีความสัมพันธ์ที่มั่นคง
• ไม่อยากเป็นหนี้ → เป้าหมาย = อยากมีอิสระทางการเงิน

งานวิจัยสนับสนุน:

• Lee & Aaker (2004) พบว่า การตั้งเป้าหมายโดยใช้กรอบคำถามที่แตกต่างกัน (เช่น “ไม่อยากได้อะไร” vs “อยากได้อะไร”) มีผลต่อการรับรู้แรงจูงใจและพฤติกรรม
• Oettingen’s mental contrasting ชี้ว่า การคิดถึงอุปสรรคหรือสิ่งที่ไม่ต้องการ เป็นจุดเริ่มต้นที่ดี หากตามด้วย “การตั้งเป้าหมายเชิงบวก” ที่ชัดเจนและลงมือทำ (Oettingen, 2014)

ดังนั้น การถามว่า “ไม่อยากมีชีวิตแบบไหน” อาจเป็น จุดเริ่มต้นที่ปลอดภัย สำหรับคนที่ยังไม่ชัดเจน เพียงแต่อย่าหยุดแค่ตรงนั้น ควรพัฒนาต่อให้กลายเป็นภาพชีวิตที่ต้องการในเชิงบวก

_

3 ขั้นตอนเพื่อค้นหาเป้าหมาย

STEP 1: รีวิวชีวิตแต่ละด้าน (Life Wheel)

ใช้ “วงล้อชีวิต 9 ด้าน” เพื่อประเมินว่าชีวิตตอนนี้สมดุลหรือไม่ ให้คะแนน 1–10 ว่าคุณพึงพอใจแค่ไหนในแต่ละด้าน เช่น

1. CAREER (อาชีพ/การงาน)
2. FINANCIAL (การเงิน)
3. FAMILY (ครอบครัว)
4. FRIENDSHIP (มิตรภาพ/เพื่อน)
5. ROMANCE (ความรัก/คู่รัก)
6. LEISURE (สันทนาการ/ยามว่าง)
7. PHYSICAL HEALTH (สุขภาพกาย)
8. MENTAL HEALTH (สุขภาพจิต)
9. SPIRITUAL (จิตวิญญาณ)

จุดที่ได้คะแนนต่ำที่สุด อาจคือจุดเริ่มต้นที่ดีในการ “ตั้งเป้าหมาย” นี่คือจุดเริ่มต้นของ Self-Awareness — เพื่อรู้ว่าตอนนี้ชีวิตสมดุลหรือไม่

STEP 2: ขุดลึกแต่ละด้านผ่านคำถาม 3 ข้อ (Goal Reframing)

เมื่อคุณระบุด้านที่อยากปรับปรุงแล้ว ให้ดึงแต่ละด้านมาทำงานต่อแบบเจาะลึกด้วย 3 คำถามต่อไปนี้:

1. แบบไหนที่เราไม่ต้องการ…?
   เช่น: ไม่อยากรู้สึกเครียดเรื่องเงิน
2. สิ่งที่เราต้องการ (แทนสิ่งนั้น) คือแบบไหน…?
    เช่น: ด้านการเงิน – อยากรู้สึกมั่นคงทางการเงิน
3. อยากเริ่มเปลี่ยนจากจุดไหนก่อน…?
   เช่น: วางแผนหางานใหม่ที่ตรงกับคุณค่า, ตั้งงบการเงินเพื่อปลดหนี้

นี่คือกระบวนการ Goal Reframing ที่ทรงพลังสุดๆ เลยครับ เพราะช่วยให้เป้าหมายเชื่อมโยงกับคุณค่าภายในของตัวเราจริง ๆ และยังช่วยพัฒนาทักษะ Self-Management และ Responsible Decision-Making
เพราะคุณไม่ได้ตั้งเป้าหมายจากแรงภายนอก แต่จากการเข้าใจตนเองอย่างแท้จริง

STEP 3: เลือกมา 1 เรื่อง แล้วตั้ง My Big Goal

เมื่อคุณสำรวจครบแล้ว ลองเลือก 1 เป้าหมายที่คุณรู้สึก “อยากเริ่มที่สุด” แล้วแตกออกเป็น Mini Goals และ Action Steps ที่ลงมือทำได้จริง

ตัวอย่าง:

• 🎯 My Big Goal: ย้ายไปทำงานที่ตรงกับความสามารถและคุณค่า
• Mini Goal 1: ปรับเรซูเม่
• Mini Goal 2: หาคอร์สเพิ่มทักษะ
• Mini Goal 3: สมัครงานใหม่
• ✅ Action Steps: ตั้งเวลาเรียน / เขียน CV / สอบถามเพื่อนร่วมสายงาน

คุณจะเห็นได้ว่าการตั้งเป้าหมายไม่ใช่แค่ “ฝัน” แต่คือการวางระบบชีวิตใหม่แบบมีทิศทาง จะทำให้เราก้าวไปอย่างมีแรงขับเคลื่อนที่ยั่งยืนกว่า

---

บทสรุปส่งท้าย:

เป้าหมายชีวิตไม่ใช่สิ่งที่ต้องบังคับตัวเอง “ให้ต้องหาให้เจอ” แต่อาจคือสิ่งที่เราต้องค่อย ๆ “ตั้งคำถาม” แล้วคุยกับตัวเองถึงคำตอบที่สอดคล้องกับคุณค่าภายใน

เพราะบางครั้ง…
ที่ยังรู้สึกไม่มีเป้าหมายในชีวิต
อาจเป็นเพราะยังไม่เคยตั้งคำถามที่จะพาเราไปถึงเป้าหมายก็ได้

Reference:

How To Find Your Purpose When You Feel Off Course. Retrieved from https://everydaypower.com/discovering-your-purpose