✦ Key Takeaways
1) การสนับสนุนผู้อื่นไม่ได้หมายความว่าต้องเสนอทางออกเสมอไป บางครั้งการสนับสนุนที่ดีที่สุดคือ “การถามคำถามที่ช่วยกระตุ้นให้คิด”
2) การผสมผสานหลักการของการเรียนรู้ทางอารมณ์และสังคม (SEL) เข้ากับคำถามเหล่านี้ช่วยเพิ่มประสิทธิภาพโดยส่งเสริมการตระหนักรู้ในตนเอง การจัดการตนเอง การตระหนักรู้ทางสังคม ทักษะความสัมพันธ์ และการตัดสินใจอย่างรับผิดชอบ

เวลาเพื่อนสนิท คนรัก หรือคนในครอบครัว มาเล่าปัญหาหรือระบายความในใจให้คุณฟัง สิ่งแรกที่คุณมักทำหลังจากที่เขาเล่าจบคืออะไรครับ…? ผมเชื่อว่ามากกว่า 80% คุณน่าจะตอบว่า “ก็ให้คำแนะนำ” หรือ “คำตอบ (ที่ฉันคิดว่าดีที่สุด) ออกไปนะสิ”

แต่คุณรู้ไหมครับว่า… บางครั้งวิธีที่ดีที่สุดในการช่วยเหลือใครบางคนไม่ใช่การให้คำแนะนำหรือให้คำตอบ แต่เป็นการถามคำถามที่ช่วยให้เขาได้คิด จนได้คำตอบในเวอร์ชั่นที่ดีที่สุดของตนเอง  —และคำถามเหล่านี้ยังสามารถช่วยให้เขาเกิด Self-aware ได้สำรวจอารมณ์ความรู้สึกของตนเอง และหาวิธีจัดการ Self-manage ตนเองได้ด้วย

ในบทความนี้ ผมอยากแนะนำ 7 คำถามทรงพลัง ที่คุณควรถามแทนการให้คำแนะนำหรือคำตอบออกไปเลย ผ่านการบูรณาการ #การเรียนรู้ทางอารมณ์และสังคม (Social and Emotional Learning หรือ SEL) โดย CASEL เข้าไปด้วย

การเรียนรู้ทางสังคมและอารมณ์ (SEL) คืออะไร?

การเรียนรู้ทางอารมณ์และสังคม (Social and Emotional Learning หรือ SEL) คือ กระบวนการเรียนรู้ (process) เพื่อพัฒนาความรู้ เจตคติ และทักษะที่จำเป็นในการเข้าใจและจัดการอารมณ์ ตั้งและบรรลุเป้าหมายเชิงบวก แสดงความเห็นอกเห็นใจต่อผู้อื่น สร้างและรักษาความสัมพันธ์เชิงบวก และตัดสินใจอย่างรับผิดชอบ

ซึ่งมี 5 องค์ประกอบสำคัญ ดังนี้

• การตระหนักรู้ในตนเอง (Self-awareness)
• การจัดการตนเอง (Self-management)
• การตระหนักรู้ทางสังคม (Social awareness)
• ทักษะด้านความสัมพันธ์ (Relationship skills)
• การตัดสินใจอย่างมีความรับผิดชอบ (Responsible decision-making)

มาลองดูกันครับว่า เราสามารถนำสมรรถนะเหล่านี้มาใช้ร่วมกับทั้ง 7 คำถามทรงพลัง เพื่อซัพพอร์ตผู้อื่นอย่างมีประสิทธิภาพได้อย่างไรบ้าง?

1. คุณรู้สึกอย่างไรกับเรื่องทั้งหมดนี้?

คำถามนี้กระตุ้นการตระหนักรู้ในตนเอง ช่วยให้เขาได้ระบุความรู้สึกที่เกิดจึ้น และเข้าใจอารมณ์ของตนเองได้มากขึ้น และเปิดโอกาสให้พวกเขาได้แสดงออกและจัดการกับความรู้สึกของตนเอง ซึ่งเป็นสิ่งสำคัญในการพัฒนาความฉลาดทางอารมณ์

วิธีใช้: เมื่อใครบางคนเล่าสถานการณ์ของพวกเขาให้คุณฟัง ให้ถามเขาว่า “คุณรู้สึกอย่างไรกับเรื่องทั้งหมดนี้?”

ประโยชน์:

• ส่งเสริมการแสดงออกทางอารมณ์: ช่วยให้บุคคลนั้นสามารถพูดถึงอารมณ์ของตนเองได้
• สร้างความฉลาดทางอารมณ์: ส่งเสริมความเข้าใจและการจัดการอารมณ์
• เสริมสร้างความสัมพันธ์: แสดงถึงความเห็นอกเห็นใจและความใส่ใจ

2. อะไรคือส่วนที่ยากที่สุดของเรื่องนี้?

คำถามนี้ช่วยสะท้อนให้เห็นถึงความท้าทาย/หรือความยากที่เขากำลังเผชิญ และการระบุส่วนที่ยากที่สุดสามารถช่วยให้คุณเห็นจุดที่เขาต้องการการสนับสนุนมากที่สุดอีกด้วย

วิธีใช้: หลังจากที่พวกเขาได้แบ่งปันความรู้สึกแล้ว ให้ถามต่อว่า “อะไรคือส่วนที่ยากที่สุดของเรื่องนี้สำหรับคุณ?”

ประโยชน์:

• ชี้ให้เห็นปัญหาหลัก: ช่วยให้เข้าใจความท้าทายที่ใหญ่ที่สุดที่พวกเขากำลังเผชิญ
• แสดงความเห็นอกเห็นใจ: แสดงให้เห็นว่าคุณเข้าใจและใส่ใจต่อความยากลำบากของพวกเขา
• นำไปสู่การแก้ปัญหา: การมุ่งเน้นที่ส่วนที่ยากที่สุดสามารถช่วยในการหาทางออกได้ง่ายขึ้น

3. อะไรคือสิ่งที่คุณกลัวหรือกังวลมากที่สุดว่าจะเกิดขึ้น?

คำถามนี้เปิดโอกาสให้เขาได้แสดงความกลัวและความกังวลออกมา ซึ่งช่วยกระตุ้นให้พวกเขาคิดอย่างมีวิจารณญาณ และพิจารณาผลกระทบที่อาจเกิดขึ้น

วิธีใช้: เมื่อเขาพูดคุยเกี่ยวกับสถานการณ์ต่างๆ ให้คุณถามว่า “อะไรคือสิ่งที่คุณกังวลมากที่สุดว่าจะเกิดขึ้น?”

ประโยชน์:

• ระบุความกลัว: ช่วยให้เขาได้แสดงออกและเผชิญหน้ากับความกังวลของตนเอง
• กระตุ้นการคิด Critical thinking: ส่งเสริมการพิจารณาผลลัพธ์ในอนาคตอย่างรอบคอบ
• เกิดการวางแผน: สามารถนำไปสู่การตัดสินใจที่เชิงรุกและมีข้อมูลมากขึ้น

4. อะไรคือสิ่งคุณต้องการเพื่อผ่านพ้นเรื่องนี้ไปได้?

คำถามนี้ส่งเสริมการตระหนักรู้ทางสังคมและทักษะความสัมพันธ์ โดยกระตุ้นให้เขาได้ระบุความต้องการของตนเองและขอการสนับสนุนจากผู้อื่น

วิธีใช้: หลังจากเข้าใจความกังวลของพวกเขาแล้ว ให้ถามว่า “อะไรคือสิ่งคุณต้องการเพื่อผ่านพ้นเรื่องนี้ไปได้?” คำถามนี่ช่วยให้พวกเขาพิจารณาถึงการซัพพอร์ทที่เขาต้องการ

ประโยชน์:

• ระบุความต้องการ: ช่วยให้พวกเขาได้คิดเกี่ยวกับการซัพพอร์ตหรือทรัพยากรที่พวกเขาต้องการ
• ส่งเสริมการขอความช่วยเหลือ: ส่งเสริมการขอความช่วยเหลือ
• สร้างความเห็นอกเห็นใจ: แสดงให้เห็นว่าคุณสนใจในการสนับสนุนพวกเขาอย่างมีประสิทธิภาพ

5. คุณคิดว่าอะไรจะทำให้สถานการณ์นี้ดีขึ้น?

คำถามนี้ส่งเสริมการตัดสินใจอย่างรับผิดชอบและการจัดการตนเอง โดยกระตุ้นให้พวกเขาได้คิดเกี่ยวกับทางออกที่เป็นไปได้และขั้นตอนเชิงรุกเพื่อปรับเปลี่ยนสถานการณ์ให้ดีขึ้น

วิธีใช้: ถามว่า “คุณคิดว่าอะไรจะทำให้สถานการณ์นี้ดีขึ้น?” เพื่อเปลี่ยนจุดสนใจจากปัญหาไปสู่ทางออกที่เป็นไปได้

ประโยชน์:

• ส่งเสริมการแก้ปัญหา: ช่วยให้บุคคลนั้นคิดอย่างสร้างสรรค์เกี่ยวกับทางออก
• ส่งเสริมความคิดเชิงบวก: เปลี่ยนจุดสนใจจากปัญหาไปสู่การคิดหาทางออกที่เป็นไปได้
• กระตุ้นการลงมือทำ: สร้างแรงบันดาลใจให้พวกเขาคิดหาวิธีเชิงบวกเพื่อแก้ปัญหา

6. อะไรคือสิ่งที่คุณได้เรียนรู้อะไรจากประสบการณ์นี้?

คำถามนี้เกี่ยวข้องกับการตระหนักรู้ในตนเองและการตัดสินใจอย่างรับผิดชอบ โดยกระตุ้นให้เขาได้สะท้อนถึงบทเรียนหรือข้อคิดที่พวกเขาอาจได้รับจากประสบการณ์ครั้งนี้

วิธีใช้: หลังจากพูดคุยเกี่ยวกับสถานการณ์ต่างๆ แล้วให้ถามว่า “อะไรคือสิ่งที่คุณได้เรียนรู้อะไรจากประสบการณ์นี้? ” เพื่อช่วยให้พวกเขาได้มีโอกาสค้นหาความหมายและแง่มุมของการเติบโต

ประโยชน์:

• ส่งเสริมการสะท้อนคิด: ส่งเสริมความเข้าใจที่ลึกซึ้งเกี่ยวกับสถานการณ์
• ส่งเสริมการเติบโต: ช่วยให้บุคคลนั้นมองความท้าทายเป็นโอกาสในการเรียนรู้
• สร้างความยืดหยุ่น: สนับสนุนการพัฒนากรอบความคิดแบบเติบโต Growth Mindset

7. คุณมองว่าเรื่องนี้จะส่งผลต่อแผนในอนาคตของคุณอย่างไร?”

คำถามนี้ผสมผสานทักษะการจัดการตนเองและการตัดสินใจอย่างรับผิดชอบ โดยกระตุ้นให้เขาได้คิดเกี่ยวกับผลกระทบระยะยาวของสถานการณ์ที่เกิดขึ้น เพื่อปรับแผนในอนาคตที่จะเกิดขึ้น

วิธีใช้: ถามว่า “คุณมองว่าเรื่องนี้จะส่งผลต่อแผนในอนาคตของคุณอย่างไร?” เพื่อช่วยให้พวกเขาพิจารณาผลกระทบในวงกว้างของสถานการณ์

ประโยชน์:

• ส่งเสริมการวางแผนอนาคต: กระตุ้นให้พวกเขาคิดเกี่ยวกับผลกระทบระยะยาวและการปรับตัว
• ส่งเสริมความกระตือรือร้น: ช่วยให้พวกเขารู้สึกควบคุมสถานการณ์ได้มากขึ้นและเตรียมพร้อม
• ส่งเสริมความสามารถในการปรับตัว: สนับสนุนความคิดและการวางแผนที่ยืดหยุ่น

ทำไมการถามคำถามจึงมีประสิทธิภาพมากกว่าการให้คำแนะนำ?

คุณอาจสงสัยว่าทำไมการถามคำถามจึงมีประสิทธิภาพมากกว่าการให้คำแนะนำ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในบริบทของ SEL ดังนี้:

1. ช่วยเสริมพลัง: การถามคำถามทรงพลัง ช่วยให้บุคคลนั้นหาทางออกของตัวเอง มันให้ความเป็นตัวของตัวเองและความมั่นใจในความสามารถที่จะจัดการกับสถานการณ์
2. ช่วยสะท้อนตัวเอง: คำถามส่งเสริมการสะท้อนตัวเอง ช่วยให้บุคคลนั้นสำรวจความคิดและความรู้สึกของตนเองอย่างลึกซึ้งยิ่งขึ้น นำไปสู่การตระหนักรู้ในตนเองที่มากขึ้น
3. ช่วยสร้างความไว้วางใจ: เมื่อคุณถามคำถามมันแสดงให้เห็นว่าคุณไว้วางใจในการตัดสินใจของบุคคลนั้น สิ่งนี้สามารถเสริมสร้างความสัมพันธ์ของคุณและสร้างความไว้วางใจได้
4. หลีกเลี่ยงการพึ่งพา: การให้คำแนะนำสามารถสร้างการพึ่งพาได้ การถามคำถามส่งเสริมให้บุคคลนั้นพัฒนาทักษะการแก้ปัญหาของตนเอง
5. เคารพความเป็นอิสระ: สถานการณ์ของทุกคนมีความเป็นเอกลักษณ์ การถามคำถามเคารพความเป็นอิสระของบุคคลนั้น และยอมรับว่าพวกเขารู้จักสถานการณ์ของตนเองดีที่สุด

บทสรุป —การสนับสนุนผู้อื่นไม่ได้หมายความว่าต้องเสนอทางออกเสมอไป บางครั้งการสนับสนุนที่ดีที่สุดคือ “การถามคำถามที่ช่วยกระตุ้นให้คิด” มันแสดงถึงความเห็นอกเห็นใจ สนับสนุนการสะท้อนตัวเอง และเสริมพลังให้อีกฝ่ายหาทางออกของตัวเอง ด้วยคำถามทั้ง 7 ข้อนี้ ตัวอย่างเช่น “คุณรู้สึกอย่างไรกับเรื่องทั้งหมดนี้?” และ “อะไรคือสิ่งคุณต้องการเพื่อผ่านพ้นเรื่องนี้ไปได้?” เข้าไปในการสนทนาของคุณ จะช่วยสร้างพื้นที่สำหรับความเข้าใจที่ลึกซึ้งขึ้นและการเชื่อมต่อที่มีความหมายมากขึ้น

การผสมผสานหลักการของการเรียนรู้ทางอารมณ์และสังคม (SEL) เข้ากับคำถามเหล่านี้ช่วยเพิ่มประสิทธิภาพโดยส่งเสริมการตระหนักรู้ในตนเอง การจัดการตนเอง การตระหนักรู้ทางสังคม ทักษะความสัมพันธ์ และการตัดสินใจอย่างรับผิดชอบ

จำไว้ว่าเป้าหมายไม่ใช่การแก้ปัญหาของพวกเขา แต่เป็นการเป็นผู้ฟังที่เห็นอกเห็นใจ ดังนั้น ครั้งต่อไปเมื่อมีคนมาหาคุณพร้อมกับปัญหา ให้อดกลั้นความต้องการที่จะให้คำแนะนำ แต่ให้ถาม ฟัง และสนับสนุนพวกเขาในการหาคำตอบของตัวเอง